|
|
Περιεχόμενα |
Dreamlandia
Οι τρεις Ιεράρχες
Καθαρή Δευτέρα
Χαρταετός
COMENIUS
e-Twinning
e-Twinning 2009-10
Ο Στρατηγός Πλαστήρας
Επαγγέλματα που εξαφανίστηκαν
Η Σαρακοστή
Σαρακοστιανά κουλουράκια
Ταραμοσαλάτα
Η κυρά Σαρακοστή
Το καρναβάλι
Καρναβάλι στην Άμφισσα
Αφιέρωμα: Αϊτή
Χάσκα - Κοζάνη
Μόστρα - Χίος
Πάσχα στη Χίο
Παροιμίες
Σπαζοκεφαλιές
Ανέκδοτα |
Το καρναβάλι
Κωνσταντίνα Μπέκα, Δ1
Οι Αποκριές και το καρναβάλι είναι για όλους μας μέρες
γλεντιού, μεταμφίεσης και ξεγνοιασιάς. Η λέξη «Καρναβάλι»
προέρχεται από τις λατινικές λέξεις «carrus navalis» που
σημαίνουν ναυτικό αμαξίδιο. Κι αυτό γιατί στις πομπές που
γίνονταν κατά τη διάρκεια των Ελευσίνιων Μυστηρίων, που όπως
και τα Διονύσια ήταν οι πρόγονοι του σημερινού Καρναβαλιού,
για να μεταφερθεί το Ιερό Πέπλο της Αθηνάς στον Παρθενώνα
διά μέσω της Ιεράς Οδού, παρήλαυνε και μια μικρογραφία του
Ιερού Πλοίου όπως της Πάραλου από την Δήλο ή της Σαλαμίνας.
Οι μικρογραφίες αυτές είχαν ρόδες στολισμένες με άνθη και
καρπούς και έπαιρναν μέρος στις πομπές. Σε αρχαία αγγεία
συναντάμε παράσταση του Διονύσου που κάθεται πάνω σε ένα
τέτοιο πλοίο.
Καρναβάλι στην
Άμφισσα
Βασιλική Ηλιοπούλου, Βασίλης
Καλλέργης, Τζούλια Ντόκου, Ε2
Ανέκαθεν οι άνθρωποι αγαπούσαν τους θρύλους γύρω από τα
«στοιχειά». Στην Άμφισσα το αγαπημένο τους στοιχειό, που
αγαπούσε μάλιστα και προστάτευε τους βυρσοδέψες, ήταν το
στοιχειό της Χάρμαινας. Πολλοί από αυτούς ορκιζόταν πως το
είχαν δει να τριγυρίζει τη νύχτα στις διάφορες συνοικίες της
πόλης, να καταλήγει στην πηγή του νερού και μετά να
εξαφανίζεται. Κάποιοι μάλιστα έλεγαν, πως έβγαινε κάθε
Σάββατο βράδυ κατηφορίζοντας το ρέμα της Κολοκυθούς,
σέρνοντας στα πόδια του αλυσίδες. Την τελευταία δε Αποκριά,
αναβιώνει ένας άλλος θρύλος, ενός άλλου στοιχείου, κατά τον
οποίο, από τη συνοικία Χάρμαινα κατεβαίνει ένα τσούρμο
μεταμφιεσμένων παιδιών και όλη αυτή η κουστωδία καταλήγει
στην μεγάλη πλατεία του χωριού, όπου από τους μεγάλους
γίνονται συζητήσεις και αστεϊσμοί σατιρικού περιεχομένου.
Πάσχα στη Χίο
Γεωργία Μαντζώρου, Ε2
Όλη τη Σαρακοστή, μικροί και μεγάλοι νηστεύουν ακόμη και το
λάδι. Ανάβουν τα καντήλια στα ξωκλήσια και θυμιατίζουν. Τη
Μεγάλη Εβδομάδα προετοιμάζονται για το Πάσχα. Φτιάχνουν
εφτάζυμα κουλούρια και κολίκια. Τη Μεγάλη Πέμπτη βάφουν τα
κόκκινα αβγά. Τη Μεγάλη Παρασκευή, μετά την περιφορά του
Επιταφίου, γυρίζουν στην Εκκλησία και ψάλλουν διάφορες
ψαλμωδίες. Την Κυριακή του Πάσχα φτιάχνουν κούνιες για τα
παιδιά και ένα-ένα περιμένει τη σειρά του, κάθεται και
τραγουδάει: «ανήβασέ με μάνα μου στ’ Άη-Γιωργιού το δώμα…»
Τη Δευτέρα του Πάσχα όλοι ετοιμάζονται για το μαγείρεμα.
Φτιάχνουν γιαπράκια και ρυζόγαλο. Επίσης, υπάρχει και
παιχνίδι που κάνει την ατμόσφαιρα πιο γιορτινή όπως «τρείς
και του λουρί της μάνας», «οι προσβολές», «σχοινάκια»,
«παπούτσι παλιοπάπουτσο», τα «σκλαβάκια» και άλλα. Την Τρίτη
του Πάσχα, που λέγεται και «Νιότριτο», πηγαίνουν τα
εικονίσματα σε όλα τα σπίτια του χωριού, οι κάτοικοι τα
προσκυνούν και δίνουν εκτός από χρήματα και τρόφιμα. Όταν
τελειώσει ο παπάς, κι εκείνοι που σηκώνουν τα εικονίσματα,
πηγαίνουν στο Μαρμαρά όπου γλεντούν.
|
Βρίσκεστε:
Αρχική σελίδα >
Δραστηριότητες
> Περιοδικό
> Τεύχος 4ο
|
ΜΗΝΥΜΑΤΑ - Απρίλιος 2010
4ο τεύχος |
|
 Επαγγέλματα
που με το χρόνο εξαφανίστηκαν
Βασιλική
Ηλιόπουλου, Σοφία Σβανά, Ε2
Λόγω της
εξέλιξης της τεχνολογίας και της αλλαγής των συνηθειών των ανθρώπων,
πολλά επαγγέλματα τα οποία υπήρχαν σε παλαιότερες εποχές και
εξυπηρετούσαν τις ανάγκες τους, πλέον κινδυνεύουν να εξαφανιστούν ή
έχουν ήδη εξαφανιστεί. Μερικά από αυτά σας παρουσιάζουμε παρακάτω…
Αγωγιάτης
Οι
αγωγιάτες ήταν ένα επάγγελμα που το συναντούσαμε προπολεμικά στα χωριά.
Ήταν οι πρόδρομοι των σημερινών ταξιτζήδων. Μέχρι την δεκαετία του ’50
οι αγωγιάτες μετέφεραν με τα ζώα επί πληρωμή ανθρώπους και
προϊόντα.
Αλμπάνης
Τα πέταλα
ήταν κάτι σαν σιδερένια παπούτσια που κατασκευάζονταν χειροποίητα στο
αμόνι και τοποθετούνται στις οπλές των αλόγων για να μην φθείρονται και
για να μη γλιστρούν τα ζώα. Το πετάλωμα γινόταν κάθε τρείς ή έξι μήνες
από τους πεταλωτές.
Μυλωνάς
Μέχρι τον
17ο αιώνα ήταν
διαδεδομένη η καλλιέργεια σιτηρών. Οι άνθρωποι μετέφεραν τα τσουβάλια με
σιτάρι ή καλαμπόκι στο μύλο για άλεσμα. Ο μυλωνάς το άλεθε και κρατούσε
ένα μέρος από τα αλεστικά και σπάνια έπαιρνε χρήματα.
 Τσαγκάρης
Στα
παλαιότερα χρόνια ο Τσαγκάρης έφτιαχνε ο ίδιος από την αρχή και μετά από
παραγγελία τα παπούτσια. Η κατασκευή των παπουτσιών ήταν χειροποίητη
αφού τα πάντα ήταν ραφτά ή καρφωτά.
Σήμερα ο
τσαγκάρης αντικαταστάθηκε από τις βιομηχανίες παπουτσιών και έτσι η
δουλειά του έχει περιοριστεί στην επιδιόρθωση των υποδημάτων.
Λούστρος
Οι
λούστροι έβαφαν και γυάλιζαν τα παπούτσια. Για το σκοπό αυτό είχαν ένα
κασελάκι με μια ειδική μεταλλική θέση για να τοποθετεί το πόδι του ο
πελάτης. Γύρω από το κασελάκι κρέμονταν οι βούρτσες και τα βερνίκια. Οι
ίδιοι κάθονταν πίσω από το κασελάκι σε ένα χαμηλό σκαμνάκι.
Ντελάλης
Ο ντελάλης
διαλαλούσε στους κατοίκους των χωριών και των πόλεων τα νέα, τις
παραγγελίες που έπαιρνε από τις αρχές ή για τα εμπορεύματα που έφερναν
οι πραματευτάδες. Σήμερα το επάγγελμα του ντελάλη καταργήθηκε από τα
Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης .
Γυρολόγος
Έφερναν
στα χωριά διάφορα εμπορεύματα όπως υφάσματα, ρούχα, κουμπιά, κάλτσες,
χτένια, κλωστές, φορτωμένα συνήθως πάνω σε ένα ζώο. Η πληρωμή γινόταν σε
είδος.
Παγοπώλης
Μέχρι το
1931, οπότε και
ανακαλύφθηκε το ψυγείο όπως το ξέρουμε σήμερα, ο παγοπώλης ήταν από τους
πιο τακτικούς επισκέπτες των νοικοκυριών. Οι άνθρωποι διατηρούσαν τα
τρόφιμα σε πάγο ή σε ψυγεία που χρησιμοποιούσαν πάγο. Ο Πάγος αυτός
έπρεπε να αντικαθίσταται κάθε μέρα γιατί έλειωνε. Έτσι ο παγοπώλης, κάθε
πρωί, άφηνε στο κεφαλόσκαλο των σπιτιών τις παγοκολόνες του.
Κανταρτζής
Ο
κανταρτζής περιφερόταν στις αγορές ή στα πανηγύρια για να ζυγίσει κάποιο
βάρος. Χρησιμοποιούσε το κανταρόξυλο
και σκοινί για να δένει
τα αντικείμενα, ώστε να τα ζυγίσει με το καντάρι τη ζυγαριά.
Σαμαράς
Οι
σαμαράδες κατασκεύαζαν τα σαμάρια τα οποία τοποθετούσαν στην πλάτη
αλόγων, μουλαριών και γαϊδουριών, ώστε να είναι δυνατή η μεταφορά
ανθρώπων και προϊόντων. Το σαμάρι αποτελούνταν από τον σκελετό,
φτιαγμένο με σανίδια πλατάνου, και από το σαμαροκούτι, ένα σάκο γεμάτο
άχυρα που τοποθετούσαν στο κάτω μέρος του, για να μην πληγώνεται το ζώο.
|
|
Χάσκα - Κοζάνη
Κούρτογλου Ζαχαρίας, Δ1
 Παρ’
όλο που όπου αλλού απαντάται το έθιμο αυτό είναι γνωστό ως «Χάσκας» ή «Χάσκαρης»,
στην Κοζάνη για τους περισσότερους είναι γένους θηλυκού: «η Χάσκα». Η
καθιέρωση του εθίμου αυτού έχει να κάνει με την κατανάλωση γαλακτερών
την τελευταία εβδομάδα της Αποκριάς, την Τυρινή. Η Χάσκα στην Κοζάνη,
όπως και στα περισσότερα μέρη, γινόταν συνήθως με αυγό, καθώς έπρεπε να
τηρηθεί κι η σαρακοστιανή επιταγή που έλεγε «με αυγό κλείνει το στόμα το
βράδυ της Αποκριάς και με αυγό πάλι ανοίγει το βράδυ της Ανάστασης», που
θα τελειώσει η νηστεία. Όσοι κατάφερναν να αρπάξουν το αιωρούμενο
έδεσμα, θεωρούνταν ότι θα ήταν τυχεροί την υπόλοιπη χρονιά και αν
μάλιστα βρίσκονταν σε ηλικία γάμου ήταν πολύ πιθανό να ζευγάρωναν
σύντομα. Τα κορίτσια βέβαια, πάντα υστερούσαν στο… στίβο της Χάσκας,
λόγω των κοινωνικών διακρίσεων, που δεν επέτρεπαν σε κοπέλα μια φερθεί
απρεπώς και να χάψει το αβγό. Μόλις ολοκληρωνόταν η Χάσκα, ο αρχηγός της
παρέας έκαιγε τελετουργικά το νήμα, ελπίζοντας με αυτό τον τρόπο να
διώξει από το σπίτι τα ενοχλητικά έντομα. Το είχαν μάλιστα σε καλό να
καεί η κλωστή ως την άκρη, γιατί τότε οι χαρές περίμεναν το σπίτι και
ευγονία τη γη.
|
|
Μόστρα - Χίος
Σωτηρία Καραϊσκου, Δ1
 Στα
Θυμιανά της Χίου την περίοδο της Αποκριάς και πιο συγκεκριμένα την
Κυριακή της Τυρινής, λαμβάνει χώρα το έθιμο της Μόστρας. Οι ρίζες αυτού
του εθίμου βρίσκονται στην εποχή του Μεσαίωνα. Η γιορτή γίνεται σε δύο
ημέρες: το βράδυ της Παρασκευής της Τυροφάγου και το πρωί της Κυριακής
της Τυρινής, αφού σε αυτό οφείλεται και η έκφραση «την Παρασκευή την
ανεβάζουμε και την Κυριακή την κατεβάζουμε».
Το βράδυ της Παρασκευής, νεαροί κυρίως, φοράνε παλιά ρούχα, γυναικεία ή
ανδρικά, καλύπτουν το πρόσωπό τους με αυτοσχέδιες μάσκες, τις
μουτσούνες, και κάνουν διάφορα σκετς, σκορπώντας το κέφι, το γέλιο και
τη χαρά. Αυτοί είναι οι «Κουδουνάτοι». Την Κυριακή εκκλησιάζονται όλοι
στα ξωκλήσια του Άη-Γιάννη και του Άη-Δημήτρη. Μετά τη λειτουργία
κατευθύνονται στο νεκροταφείο του χωριού με συνοδεία οργάνων, κάτω από
το ρυθμό του Ταμιλιού. Έτσι ονομάζεται ένας χορός που αναπαριστά τις
μάχες των Χιωτών με τους πειρατές. Μετά το Ταμίλι, ακολουθεί ένας άλλος
χώρος, ο Δετός, όπου οι χορευτές πιάνονται από τους ώμους, σχηματίζουν
έναν κύκλο και χορεύουν.
|
|
Για περισσότερα, αναζητήστε το
4ο τεύχος στο σχολείο
μας...
Υπάρχει απόθεμα. |
[Αρχή] |
|
Η Σαρακοστή
Λυδία
Νικολάου, Δ1
Η
Σαρακοστή είναι η χριστιανική χρονική περίοδος
νηστείας. Είναι η αρχαιότερη από τις μεγάλες
νηστείες της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Καθιερώθηκε τον
4ο
αιώνα. Αρχικά διαρκούσε έξι εβδομάδες, ενώ αργότερα
προστέθηκε και η έβδομη. Ονομάζεται Σαρακοστή γιατί
περιλαμβάνει σαράντα ημέρες νηστείας, δηλαδή από την
Καθαρή Δευτέρα μέχρι και την Παρασκευή πριν το
Σάββατο του Λαζάρου, οπότε ακολουθεί η Κυριακή τον
Βαΐων και η Μεγάλη Εβδομάδα. Μεγάλη Σαρακοστή
ονομάζεται όχι για τη μεγάλη διάρκειά της, αλλά για
τη σημασία της, που γίνεται σε ανάμνηση των παθών
του Χριστού. αποτελεί την προετοιμασία των πιστών
για την γιορτή της Ανάστασης του Χριστού.
Σαρακοστιανά κουλουράκια
Υλικά
ένα βιτάμ
μισό ποτήρι ελαιόλαδο
μισό ποτήρι κρασί άσπρο ξηρό
ένα ποτήρι ζάχαρη
ένα κουταλάκι κανέλα
ένα κουταλάκι γαρίφαλο
ένα κιλό Φαρίν απ
Eκτέλεση
Λιώνουμε το βιτάμ, προσθέτουμε το λάδι και τη ζάχαρη
και τα χτυπάμε μέχρι να λιώσει η ζάχαρη. Βάζουμε και
το κρασί και τα ξαναχτυπάμε. Στη συνέχεια, βάζουμε
την κανέλα και το γαρίφαλο, ρίχνουμε λίγο-λίγο το
αλεύρι και ζυμώνουμε το μίγμα. Πλάθουμε μικρά
κουλουράκια σε ό,τι σχήμα θέλουμε. Ψήνουμε στους 180
βαθμούς για μισή ώρα.
Καλή επιτυχία!
Ταραμοσαλάτα
Δέσποινα Παπαμιχαήλ, Δ1
Υλικά
Ψωμί, λάδι, λεμόνι, κρεμμύδι, ταραμάς
Εκτέλεση
Βάζουμε το ψωμί να μουλιάσει, το
στραγγίζουμε, τρίβουμε το κρεμμύδι στον τρίφτη
ρίχνουμε τον ταραμά, το λεμόνι και το λάδι και τα
ανακατεύουμε. Η ταραμοσαλάτα είναι έτοιμη.
Παροιμίες
Σοφία Περιβολιώτη, Στ2
Από μικρό κι από τρελό μαθαίνεις την αλήθεια.
Όσα δε φτάνει η αλεπού τα κάνει κρεμαστάρια.
Γελάνε και τα μουστάκια σου.
Στου κουφού την πόρτα όσο θέλεις βρόντα.
Λείπει ο γάτος χορεύουν τα ποντίκια.
Εμείς μαζί δεν κάνουμε και χώρια δεν μπορούμε.
Ούτε γάτα ούτε ζημιά.
Κατά φωνή κι ο γάιδαρος.
Στη βράση κολλάει το σίδερο.
Όποιος βιάζεται σκοντάφτει.
Κάθεται σε αναμμένα καρβουνα.
Κόστισε ο κούκος αηδόνι.
Σπαζοκεφαλιές
Κυριακή Νταούρου, Στ2
Ποιο ζώο παίζει μουσική;
Η μητέρα της μητέρας σου, η πεθερά του πατέρα σου
και η γιαγιά απ’ τη μάνα σου, πόσα χέρια έχουν;
Τι περνά μέσα απ’ το τζάμι χωρίς να το σπάσει;
Τι κάνει η κατσίκα που κανένα άλλο ζώο δε μπορεί να
κάνει;
Ανέκδοτα
Σοφία Περιβολιώτη, Στ2
Δυο τερατολόγοι συζητούν:
-Το σκυλί μου είναι τόσο έξυπνο, που όταν φτάσει
στην εξώπορτα, πηδάει ψηλά και χτυπάει το κουδούνι!
-Το δικό μου το σκυλί δεν έχει ανάγκη να χτυπήσει το
κουδούνι. Του έχω δώσει κλειδί!
-Δώστε μου είκοσι ευρώ. Δεν έχω φάει τίποτα απ’ το
πρωί.
-Ούτε κι εγώ!
-Τότε δώστε μου σαράντα να σας κάνω το τραπέζι!
Ρωτάει ο δάσκαλος τον Τοτό:
-Αν η μαμά σου αγοράσει ένα πουκάμισο 80 ευρώ κι ένα
φουστάνι 500 ευρώ, τι μας κάνει;
-Έναν μπαμπά έξαλλο, κύριε!
Ο γιατρός συνιστά στο χοντρό ασθενή του να κάνει μια
βόλτα κάθε πρωί με το ποδήλατό του.
-Πολύ θα το ήθελα γιατρέ μου, αλλά το θέμα είναι
ποιος θα με σπρώχνει!
-Γιατί Γιαννάκη γράφεις τόσο μικρά γράμματα;
-Για να μη φαίνονται τα λάθη μου, μαμά!
|
